شبکه لوازم خانگی
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
عمق ساخت داخل حرکت از نقطه وابستگی به خودساختگی
یادداشت عباس هاشمی دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی:
در صنعت لوازم خانگی شاخص عمق ساخت داخل با رسیدن به عدد ۶۵درصد، به حرکت از نقطه وابستگی به خودساختگی در تامین قطعات تولید شتاب داده است به طوری که هم‌اکنون آهنگ جمع نرخ واردات قطعه و تولید داخلی آن با آهنگ تولید سالانه لوازم خانگی همخوانی دارد.
صنعت لوازم خانگی متوسط در طبقه‌بندی فناورانه جزو صنایع با تکنولوژی دسته‌بندی شده است، این ویژگی وابستگی واحدهای تولیدکننده لوازم خانگی در سراسر جهان به قطعات و تجهیزات بروز و در عین حال بهینه از نظر اقتصادی را ناگزیر کرده است به طوریکه هم اکنون نیمی از قطعات مورد نیاز این صنعت برای تولیدکنندگان عمده امریکایی، اروپایی و ژاپن و کره هم از طریق چین تامین میشود.
ایران نیز تا یک دهه گذشته عمده نیاز خود به قطعات لوازم خانگی را از طریق تامین‌کنندگان چینی و کره‌ای فراهم میکرد اما بسته‌تر شدن درهای تجارت خارجی به واسطه تحریم‌ها و مدیریت منابع ارزی برای ضرورت مدیریت منابع ارزی تخصیص به واردات قطعه، سبب شد تا مسیر تامین قطعه در ایران از طریق دیگری شکل بگیرد. در سال۹۷ با تحریم‌های ثانویه، برندهای خارجی از بیم جریمه‌های سنگین امریکا، بازار لوازم خانگی ایران را ترک کردند و اما بازار همچنان با عطش تقاضا مواجه بود؛ در این شرایط تولیدکنندگان داخلی در اتحادی نانوشته تصمیم به تامین نیاز بازار در کمترین زمان ممکن را گرفتند و امروز عدد ۶۵درصد نقطه رهایی از وابستگی این صنعت را از کشورهای دیگر به رخ میکشد.
آمار ۱۶میلیونی تولید لوازم خانگی تنها با واردات قطعه محقق نشد و داخلی‌سازی به ویژه در حوزه قطعات سهم موثری در این میزان تولیدات و نیز عمق ساخت داخل صنعت لوازم خانگی داشت، به طوریکه میانگین عمق ساخت داخل با گذشت بیش از ۶سال از خروج برندهای خارجی از بازار، اکنون به ۶۵درصد رسیده است. از آنجایی که نیاز ارزی صنعت لوازم خانگی هم تابعی از رابطه منطقی و مستقیم بین تعداد لوازم خانگی تولیدی و ارزش قطعات وارداتی است، با تقویت عمق ساخت داخل، وابستگی وارداتی صنعت لوازم خانگی به کمتر از ۳۵درصد کاهش داشته است.
بر همین اساس چنانچه از منظر ارزش کل تولیدات لوازم خانگی در بازار ایران به میزان عمق ساخت داخل بپردازیم، با توجه به ارزش ۶میلیارد دلاری تولیدات لوازم خانگی و ارزبری ۱.۲میلیارد دلاری برای واردات مواداولیه و قطعات، میتوان دریافت که تنها حدود ۲۰درصد ارزش تولید صنعت لوازم خانگی از کانال واردات تامین میشود.
هرچند عمق ساخت داخل مهمترین شاخص در ارزیابی داخلی‌سازی محصولات لوازم خانگی است اما یکی از خروجی‌های مهم در ابعاد کلان این صنعت، عملکرد صنعت لوازم خانگی برای خروج از بن‌بست مونتاژ و ورود به صنعت عمیق است.
عمق ساخت داخل بالاتر علاوه بر بهره‌گیری از توان بیشتر خلق ارزش افزوده، پتانسیل بیشتری هم برای ماندگاری در بازارهای صادراتی دارد. ضمن اینکه عمق بالاتر ساخت داخل، علاوه بر کاهش اثرپذیری صنعت از شوک‌های محیطی ناشی از فضای کلان سیاسی و اقتصادی، مزیت رقابتی محصولات در بازارهای خارجی را نیز افزایش میدهد.
هرچند بررسی روند واردات و صادرات قطعات و محصول لوازم خانگی طی سال‌های۹۷ تا ۱۴۰۱ از تراز منفی در این حوزه خبر میدهد اما نباید فراموش کرد که تراز منفی و مثبت به خودی خود جایگاه چندانی ندارد و مسئله کلیدی، صادرات محصول با ویژگی تکنولوژیک با مزیت رقابتی است که هرچند ارقام و اعداد صادرات در صنعت لوازم خانگی با صنایعی همچون فولاد و پتروشیمی همتراز نیست اما صادرات لوازم خانگی صادرات زنجیره‌ای از ارزش است. ضمن اینکه تولید محصولات جدید در گروه‌های کالایی مختلف در کشور و نیاز ارزی به طور مقطعی و بومی‌سازی تدریجی کالاهای جدید از مختصات و ویژگی‌های این صنعت است.
از همه مهمتر محصولی که از این حوزه صنعتی به کشورهای دیگر صادر میشود به مزیت فناورانه رسیده است از همین رو تکیه بر وزن و ارزش دلاری صادرات در این حوزه، جایی در تحلیل تجاری آن ندارد و نباید از این موضوع هم غافل شد که صادرات به صورت عمومی در همه بخش‌های اقتصادی کشور در سال‌های اخیر که دولت‌ها با کمبود منابع ارزی روبرو بوده‌اند سیری نزولی داشته چراکه فشار برای رفع تعهدات ارزی، صادرکننده را از ادامه فعالیت در این عرصه ناامید کرده است و نباید تولیدکننده را مقصر کاهش صادرات دانست.
